How a Doughnut learning community started in Amsterdam
Van Donut Meetups naar Donut beweging
Ik geloof in de ‘wisdom van de crowd’. Kennis en kunde van mensen samenbrengen die ook streven naar een nieuw economisch denken, balans tussen sociale, ecologische en sociale doelen. Door van elkaar te leren en te experimenteren met ideeën komen we een stapje dichter bij de roadmap die ons leidt naar een nieuwe economie. In mijn ideale wereld steken we elkaar aan met het Donut gedachtegoed en maken we de begeweging alleen maar groter.
SDGs versus Doughnut Economics
Hoe dagen we ondernemers uit om naast winst maken ook te werken aan de grootste uitdagingen waar we in de wereld voor staan, de 17 werelddoelen? Aan die vraag werkte ik eind 2017 samen met Oxfam Novib en Better Future. Ik kwam veel op het kantoor in Den Haag en mijn opdrachtgever Boris Alberda, attendeerde mij op een lunchmeeting die ik vast interessant vond: Kate Raworth presenteerde haar net verschenen boek “Doughnut Economics”. Niet vreemd dat dit het startpunt is van haar boeklancering, aangezien zij jarenlang voor Oxfam gewerkt heeft in de UK. Ik was enorm onder de indruk, niet alleen van de theorie maar ook van Kate als persoon. Op een hele speelse en toegankelijke wijze presenteerde ze het Donut-model aan een kantine vol Oxfammers. Ze laat ons inzien dat het huidig economisch denken enorm verouderd is en we toe moeten naar een nieuw economisch model dat de vorm heeft van een Donut. Het is de kunst om te zorgen voor een sociale basis voor iedereen (binnenring), zonder dat dit de planetaire grenzen overschrijdt (buitenring). In tegenstelling tot het raamwerk waar ik in mijn project mee werkte, de 17 Sustainable Development Goals, is dit model veel holistischer. Waar de SDGs alsnog uitgaan van economische groei in BBP als drijvend economisch paradigma, streeft Kate in haar boek naar een nieuw paradigma dat juist niet gericht is op groei, maar op balans.
Met veel enthousiasme begon ik aan het boek “Doughnut Econimics”, waarin Kate zeven stappen identificeert die leiden tot een nieuw economisch paradigma. Een economie die regeneratief, distributief en open source is. Hoewel veel van de theorieën die ze beschrijft niet nieuw zijn, is het wel bijzonder knap hoe ze op laagdrempelige en overtuigende wijze alles bij elkaar brengt. Het simpele model van de Donut fungeert in de nieuwe economie als lens waardoor we alles kunnen gaan bekijken. Het valt me op dat in het lanceren van het boek niet iedereen positief is. Ze krijgt veel kritiek van collega-economen. Zo ook tijdens een paneldiscussie in Pakhuis de Zwijger. Ik werd daar toch een beetje moedeloos van. In plaats tot in detail in te gaan op de theoretische grondlegging, vind ik het veel interessant om na te denken over hoe we nu komen tot een Donut-model? Hoe ziet het model er in de praktijk uit? Wat betekent dit voor bewoners, startende ondernemers en bedrijven?
Dat was de aanleiding voor de eerste meet-up die ik organiseerde in Spring House. Binnen Spring House werken 200 maatschappelijk betrokken ondernemers, kunstenaars en ontwerpers. Daarnaast zijn velen niet vies van een beetje experimenteren. Maar ik besloot breder in mijn netwerk te speuren en mensen uit te nodigen voor de meet-up. Via een collega binnen Spring House raakte ik in contact met Ilumy, een bedrijf dat prototypes en spellen ontwikkeld. Gezamenlijk bedenken we een prototype van een Donut-bordspel, wat we tijdens de meet-up uittesten voor breder publiek. Op het bordspel kun je je eigen organisatie beoordelen in hoeverre het in lijn is met de Donut-principes en waar ruimte voor verbetering ligt. Door met elkaar in gesprek te gaan ontstonden er interessante discussise, zetten we elkaar op scherp maar leerden we ook van elkaar door duurzame dilemma’s open te breken.
We sloten af met het formuleren van vervolgvragen. Dit bleken er zoveel te zijn dat we ter plekke hebben besloten een vervolg te organisatie. Een nieuw groepje vrijwilligers neemt het stokje over. Dit keer de beurt aan sociaal ondernemer Rieta Aliredjo, theatermaakster Petra Ardai en urban planner Camilla. Met elkaar maken we die avond een fictieve reis het jaar 2068. 50 jaar van nu leven we helemaal volgens het Donut gedachtegoed. Hoe zit die stip op de horizon eruit? Wat is er veranderd? Hoe komen we er? Op die vragen gaan we die avond verder in. Theatermaakster Petra Ardai begeleidt het geheel aan de hand van immersive storytelling technieken. Voor de derde meet-up zoeken we contact met een grote bank, de ABN AMRO hapt en zeer geïnteresseerd met ons een programma vorm te geven. Welke rol heeft geld in een Donut economie? Hoe zou de ideale bank eruit zien? Filosoof Julia van Boven neemt ons mee in de wereld van een grote bank en welke uitdagingen de bank heeft om principes van de Donut te volgen.
Meet-up uitgangspunten
Na het organiseren van de meet-ups hebben we gaandeweg geleerd wat wel en niet belangrijk is om in co-creatie te komen tot de roadmap die leidt tot de Donut. We hebben enkele uitgangspunten geformuleerd:
Binnen deze meetups is er ruimte om visies en denkbeelden te delen maar vooral ook te experimenteren verschillende tools en met hoe we ideeën in praktijk kunnen brengen.
Diversiteit is belangrijk om te komen tot vernieuwende inzichten. Om die reden vragen we elke keer dat de aanwezigen iemand meenemen met een ander profiel: van bankieren, tot advocaten tot leerkrachten tot kunstenaars.
De meet-ups zijn inclusief en voor iedereen toegankelijk. Ze zijn gratis. Voor 15 euro optioneel kun je genieten van een heerlijke vega of vegan maaltijd.
Elke keer zitten er andere mensen in de organisatie, elke keer wordt er geëxperimenteerd met een nieuw concept of staat een andere vraag centraal.
De sessies zijn inspirerend en hebben altijd een doe of brainstorm gedeelte. Er worden dus niet alleen maar presentaties gehouden.
Een netwerk in beweging. Deelname is vrijblijvend. Je mag per keer beslissen of je gaat of niet. Op deze manier zijn er nooit dezelfde mensen aanwezig.
Locatie en catering zijn belangrijk! We zoeken elke keer weer naar een bijzondere duurzame plek met een goed verhaal. Wat betreft catering steunen we zoveel mogelijk kleine ondernemers. We eten uit de stadstuin of voedsel wat anders zou worden weggegooid.
Meet-up spin-offs
Na het organiseren van de meet-ups werd ik door andere organisatie gevraagd om een inspirerend verhaal of uitdagende workshop te organiseren. Ik ben natuurlijk geen Kate, maar maak toch graag van de gelegenheid gebruik om de beweging groter te maken. Zo gaf ik een workshop aan ambtenaren tijdens een congres van de VNG. Daarna werd ik gevraagd voor een workshop op het congres van jonge ambtenaren in het kader van “De kunst van precies genoeg”. Heel mooi om te zien hoe ook de startende ambtenaren enthousiast zijn geworden om hun projecten vanuit een Donut-bril te bekijken. Voor honderd finance en control medewerkers gaf ik in het kader van Future Proof Finance en Control een presentatie over de Donut. We ontwierpen zelf een Donut-rad van fortuin om op speelse en laagdrempelige manier mensen mee te nemen in het verhaal van de Donut. Daarnaast blijf ik goed op de hoogte van alle train-de trainer Donut workshops waar Kate zelf ook een bijdrage aan levert. In Pakhuis de Zwijger brainstormden we over hoe we de stad Amsterdam dichter in de Donut kunnen brengen. Tijdens We Make The City in CIRCL bijvoorbeeld begeleidde ik workshops voor het analyseren van de impact van ondernemers aan de hand van de Donut.
Heel leerzaam en mooi om kennis en kunde te vervlechten in mijn eigen workshops.
De beweging
Zelf heb je nooit alle waarheid in pacht. Ik geloof erg in de kracht van co-creatie in de zoektocht naar een Donut Roadmap. Iedereen voegt wel iets toe vanuit zijn of haar expertise. Maar we zijn ook realistisch. Na 1 meet-up ben je er niet. Het denken wordt aangezet, maar leidt nog niet direct tot gedrag of systeemverandering. In mijn ogen draait het om het creëren van beweging. Ik heb gemerkt dat het organiseren van 1 meet-up er toe heeft geleid dat er een Donut-beweging op gang is gekomen. Aanwezigen gaan in gesprek met collega’s of familieleden over de Donut. Ze zijn geïnspireerd geraakt en willen anderen inspireren. Daarom was ik blij verrast uitgenodigd te worden door verschillende organisaties om het Donut gedachtegoed te verspreiden. Rieta en Stephan omarmen deze beweging en samen zijn we een linkedingroep gestart met iedereen die geïnteresseerd is. Iedereen kan artikelen posten of mooie Donut-voorbeelden die hen weer inspireren. Rieta en Stephan inspireren ook een internationaal public met de Engelstalige uitvoering van de Doughnut Talks, waarin ze uitvoerig ingaan op het boek. Een open, groeiende community is ontstaan en gezamenlijk, al lerend en experimenterend maken we stapjes richting de Donut.
Meet-up 1
Datum: 14 maart 2018
Locatie: Spring House (gesponsord)
Mede-organisator: Stefan Hoevenaar en Mariette van Muijen (Ilumy)
Aanwezig: 25
Diner: vegan maaltijd verzorgd door Choux
Programma:
Allereerst maken we kennis met elkaar door het in kleinere groepjes te hebben over wat je het meest aanspreekt in de Donut. Aan de hand het bordspel gaan we met elkaar in gesprek over de impact van jouw organisatie aan de hand van de Donut. In de tweede ronde dagen we elkaar uit om je impact te verbeteren. De discussie aan tafel bleek bijzonder waardevol. Als ‘critical friends’ bevroegen we elkaar en lieten we ons inspireren aan hoe anderen omgaan met duurzaamheid en alles wat daar bij komt kijken.
We sluiten af met het ophalen van vervolgvragen:
Wat zijn inspirerende voorbeelden van organisaties opgebouwd volgens de principes van de Donut?
Wat moet je opgeven in een Donut-economie?
Hoe maken we het groter?
Welke systemen moeten we veranderen om te komen tot een donut economie?
Hoe kunnen we het sexy maken?
Welke mindshift is nodig?
Hoe richten we ‘leren’ in op gebied van de Donut?
Wat is de rol van de mens in een Donut-economie (wat komt van binnenuit en wat moet gestuurd worden)
Wat betekent een wereld zonder groei voor jouw eigen leven? Hoe ziet balans eruit?
Welke werkvormen kunnen we bedenken om meer dynamiek te krijgen, beweging te krijgen op de Donut?
Welke Donut experimenten kunnen we doen (ideeen, tools, systemen)
Hoe ziet de stip op de horizon eruit?
Wat is onze ambitie?
Wat is een voorbeeld van een paradigmaverschuiving
Diner: verzorgd door Jess Catering (biologisch, uit de Tuin van Bret)
Programma:
Met elkaar maken we die avond een fictieve reis het jaar 2068. 50 jaar van nu leven we helemaal volgens het Donut gedachtegoed. Hoe zit die stip op de horizon eruit? Wat is er veranderd? Hoe komen we er? Op die vragen gaan we die avond verder in. Theatermaakster Petra Ardai begeleidt het geheel aan de hand van immersive storytelling technieken.
Meet-up 3
Datum: 15 oktober 2018
Locatie: CIRCL (gesponsord)
Mede-organisator: Rieta Aliredjo (Rinetic), Julia van Boven (ABN AMRO), Sandra van Meijel (van Meij)
Aanwezig: 30
Diner: maaltijd verzorgd door CIRCL
Programma:
Welke rol heeft geld in een Donut economie? Hoe zou de ideale bank eruit zien? De avond begint met een presentatie van ABN AMRO, waarin filosoof Julia van Boven ons meeneemt naar de struggles van een grote Bank als het gaat om duurzaamheid en maatschappelijke meerwaarde creëren maar ook klanten en leveranciers hierin meenemen.
Na de presentatie bouwden we in kleinere groepjes een start-up, een bank of bedrijf zoveel mogelijk in lijn met de Donut principes. Het leverde enorm veel waardevolle discussies op.
Donut workshop - Jonge ambtenaren
13 juli 2019
Locatie: Harderwijk
Mede-organisator: Anne van Veen
Aanwezig: 25
Programma:
Op het jaarlijkse event komen 800 jonge ambtenaren bij elkaar rond een maatschappelijk thema. Dit jaar staat in teken van “De kunst van precies genoeg”. Daar sluit de Donut mooi op aan. In een workshop gaan we dieper in op keuzes en dilemma’s die gepaard gaan met grenzen stellen aan groei. Dit keer kropen wij zelf in de huid van ondernemers en ambtenaren van de toekomst en gaan we samen een onderneming of gemeente van de toekomst bouwen. Hoe worden bedrijven dan gerund? Maar ook, hoe worden steden dan gerund? Hoe zou een onderneming of gebied eruit zien dat helemaal is ingericht volgens de principes van de Donut-economie? Welke dilemma’s kom je tegen?
Donut inspiratiesessie – Futureproof Finance & Control Gemeente Utrecht
20 november 2018
Locatie: Harderwijk
Mede-organisator: Sandra van Meijel
Aanwezig: 100
Programma:
De toekomst van finance staat niet alleen in teken van data en steeds verdergaande digitalisering, maar ook op een andere kijk naar waarde. Ecologische en sociale waarden worden ook in de wereld voor finance en control verder meegenomen. Zinzi en Sandra verzorgden een inspirational speak over het Donut model. Er ontstond er een discussie over hoe controllers het model kunnen toepassen in hun werk. We sloten af met casuistiek. Aan de hand van concrete projecten analyseerden we hoe het model van de Donut de impact kon vergroten.
Megan Palmer-Abbs
Bodø, Nordland, Norway
Senior researcher in regional transformation, have a multi stakeholder public, private and academic background applied sciences